اجرای حفاظت از میراث فرهنگی: چالش‌ها و راهکارهای حفاظت از سایت‌های تاریخی
مقدمه: اهمیت حفاظت از میراث فرهنگی
حفاظت از میراث فرهنگی تنها یک وظیفه قانونی نیست، بلکه مسئولیتی اخلاقی در قبال هویت و حافظه جمعی ماست. هر تخریب در این عرصه، همچون پاک کردن صفحاتی از کتاب تاریخ یک ملت است. حادثه اخیر توقف عملیات حفاری غیرمجاز در اشکفت سلمان توسط یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، نشان‌دهنده تقابل همیشگی بین توسعه و حفظ هویت است. آیا ما آنقدر در پی پیشرفت‌های کوتاه‌مدت هستیم که حاضریم ریشه‌های تاریخی خود را قربانی کنیم؟ اجرای حفاظت از میراث فرهنگی نه یک انتخاب، که یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای بقای فرهنگی ماست.
پیشینه: تاریخچه حفاظت از سایت‌های باستان‌شناسی
ایران با پیشینه‌ای غنی از قوانین حفاظتی، همچنان در میدان نبرد برای حفظ آثار خود ایستاده است. اشکفت سلمان، این گنجینه ملی که در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شماره ۲۵۹۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد، نمونه بارزی از این چالش‌هاست. این سایت که میزبان بزرگ‌ترین کتیبه خط میخی ایلامی کشور است، نه تنها یک اثر تاریخی، بلکه نماد مقاومت فرهنگی در برابر بی‌توجهی‌هاست. آیا می‌دانستید که این مکان علاوه بر نقش‌برجسته‌های ایلامی، بقایای معماری دوره اتابکان را نیز در خود جای داده است؟ نقش یگان حفاظت میراث‌فرهنگی در این میدان، همچون سربازی است که از مرزهای هویتی یک ملت محافظت میکند.
روند فعلی: چالش‌های مدیریت سایت‌های تاریخی
واقعیت تلخ این است که تخریب میراث فرهنگی به امری عادی تبدیل شده است! پروژه \”جاده سلامت\” شهرداری ایذه تنها نوک کوه یخ از بی‌مسئولیتی‌های سازمانی است. همانطور که در گزارش کوجارو اشاره شده، این اولین بار نیست که شهرداری ایذه اقدام به چنین عملیاتی میکند. آیا هماهنگی بین نهادهای مختلف آنقدر دشوار است که باید شاهد تکرار چنین فجایعی باشیم؟ هرگونه مداخله در عرصه و حریم آثار تاریخی، تعرض به حافظه فرهنگی ملت ایران است و این را باید فریاد زد!
بینش تخصصی: راهکارهای حفاظت از میراث فرهنگی
راه نجات در سه کلمه خلاصه میشود: قانون، نظارت، آموزش. دریافت استعلام‌های قانونی پیش از هر فعالیت عمرانی باید به فرهنگ تبدیل شود، نه یک مانع اداری! تصور کنید میراث فرهنگی همانند بیمار در بخش ICU است که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد – کوچکترین بی‌احتیاطی میتواند به فاجعه منجر شود. نظارت کارشناسان بر پروژه‌ها نباید تشریفاتی باشد، بلکه باید به عنوان ناظران بی‌طرف عمل کنند. آیا وقت آن نرسیده که جامعه محلی را به عنوان نگهبانان واقعی این گنجینه‌ها به رسمیت بشناسیم؟
پیش‌بینی آینده: آینده حفاظت از میراث فرهنگی
آینده یا تاریک‌تر خواهد شد یا روشن‌تر، و این انتخاب به عهده ماست! پیش‌بینی میکنم با افزایش فشارهای اجتماعی، شاهد تقویت قوانین حفاظتی خواهیم بود. فناوری‌های نظارتی مانند پهپادها و سنجش از دور، تبدیل به چشم‌های همیشه بیدار حافظان میراث خواهند شد. همکاری‌های بین‌المللی نه یک گزینه، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای نجات میراث مشترک بشریت است. آیا می‌پذیریم که حفاظت از میراث نیازمند سرمایه‌گذاری در آموزش نسل بعد است؟
اقدام عملی: چگونه در حفاظت از میراث فرهنگی مشارکت کنیم؟
حفاظت از میراث فرهنگی تنها وظیفه دولت نیست، بلکه مسئولیت هر شهروند است. هر یک از ما میتوانیم به سهم خود نقش داشته باشیم:
– گزارش موارد تخلف به یگان حفاظت میراث‌فرهنگی
– مشارکت فعال در برنامه‌های آگاهی‌بخشی عمومی
– حمایت از سازمان‌های مردمی فعال در این زمینه
– مطالعه و شناخت آثار تاریخی منطقه خود
– اشتراک‌گذاری اطلاعات و تجربیات در شبکه‌های اجتماعی
به گفته محمد جوروند، مدیر سایت اشکفت سلمان: \”اشکفت‌سلمان، نماد تاریخ و تمدن ایران است و هیچ پروژه‌ای، فارغ از عنوان و مجری آن، حق تعرض به این خط قرمز ملی را ندارد\”. این جمله باید برای همه ما تبدیل به شعار شود.
منابع:
1. گزارش توقف حفاری غیرمجاز در اشکفت سلمان
2. اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان
شرکت طرح و توسعه پردازش همکاران درسال ۱۳۹۵ با هدف تسهیل و توسعه خدمات فناوری اطلاعات (IT) در صنعت گردشگری کشور عزیزمان ایران، تاسیس گردیده است، استارتاپ نماگشت (شروع فعالیت از سال ۱۳۹۳) یکی از محصولات نوین این شرکت و اولین سرویس ابری آژانس گردشگری مجازی در ایران است که توانسته گامی بلند و اثربخش را در راستای تبدیل آزانس‌های گردشگری ایران به OTA بر دارد. از این رو شرکت طرح و توسعه پردازش همکاران توانسته است با ارائه خدمات برجسته و بدیع الکترونیکی ، خود را به عنوان شرکتی پیشگام در خدمت رسانی به جامعه گردشگری کشور معرفی نماید. 
