نقش گردشگری کودک و نوجوان در توسعه پایدار صنعت توریسم
مقدمه: انقلابی در صنعت گردشگری
بازار گردشگری جوانان به عنوان یکی از پویاترین و امیدبخشترین بخشهای صنعت توریسم جهانی در حال ظهور است. این بخش نه تنها از نظر اقتصادی حائز اهمیت است، بلکه نقش تعیینکنندهای در شکلدهی به نگرشهای نسل آینده نسبت به میراث فرهنگی و طبیعی ایفا میکند. برگزاری اولین نمایشگاه گردشگری کودک و نوجوان ایران در اکتبر ۲۰۲۵ در برج میلاد تهران، گواهی بر این تحول اساسی است. این رویداد تاریخی که از ۷ تا ۱۱ مهر ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد، نقطه عطفی در توسعه صنعت گردشگری کشور محسوب میشود.
اهمیت این حوزه زمانی آشکار میشود که در نظر بگیریم آشنایی نسل جدید با ظرفیتهای طبیعی، تاریخی و فرهنگی یک سرمایهگذاری بلندمدت در توسعه پایدار است. به گفته مسئولان، \”کودکان امانتداران فرهنگ و میراث این سرزمیناند\” – بینشی که پایههای مفهومی این نمایشگاه را تشکیل میدهد.
پیشینه و زمینه تاریخی گردشگری جوانان
گردشگری جوانان از سفرهای آموزشی سنتی به یک صنعت سازمانیافته تبدیل شده است. تحول مفهوم سفرهای آموزشی برای کودکان و نوجوانان نشاندهنده تغییر پارادایم از گردشگری تفریحی صرف به گردشگری تجربهمحور و آموزشی است. سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) با درک این پتانسیل، سالهاست که بر توسعه این بخش تأکید دارد.
در ایران، تأسیس میز ملی گردشگری کودک و نوجوان گام مهمی در نهادینه کردن این حوزه بود. این اقدام همسو با رشد تدریجی صنعت سفرهای خانوادگی و آموزشی در سطح جهانی صورت گرفته است. همانطور که آنوشیروان محسنیبندپی اشاره کرده، توسعه گردشگری کودک نیازمند همکاری همه جانبه نهادهای مختلف است.
رشد این بخش را میتوان به تکامل یک نهال به درخت تنومند تشبیه کرد که ابتدا با سرمایهگذاری در آموزش و تجربهاندوزی جوانان شروع شده و اکنون به ثمرات اقتصادی و فرهنگی قابل توجهی دست یافته است.
روندهای نوظهور در بازار گردشگری نسل جدید
بازار گردشگری جوانان شاهد تحولات چشمگیری بوده است. گرایش به سفرهای تجربهمحور و آموزشی (Educational Travel Youth) یکی از بارزترین این روندهاست. خانوادهها increasingly به دنبال تجربیاتی هستند که علاوه بر تفریح، ارزش آموزشی داشته باشند.
رشد صنعت نمایشگاههای گردشگری (Tourism Exhibition Business) نیز قابل توجه است. این نمایشگاهها به عنوان پلتفرمهای تخصصی، زمینهساز ارتباط بین ارائهدهندگان خدمات و مخاطبان شدهاند. تحول در صنعت سفر کودکان (Children Travel Industry) منجر به ایجاد استانداردها و خدمات تخصصی شده است.
ظهور بازار سفر نسل آینده (Next-Gen Travel Market) نشاندهنده تغییر ترجیحات و انتظارات مسافران جوان است. این نسل به دنبال تجربیات اصیل، تعاملی و شخصیسازی شده است. تغییر الگوهای گردشگری خانوادگی (Family Tourism Trends) نیز به سمت سفرهای آموزشی و فرهنگی گرایش یافته است.
بینشهای کلیدی از نمایشگاه گردشگری کودک تهران
نمایشگاه گردشگری کودک تهران بینشهای ارزشمندی ارائه داده است. از منظر فرهنگی، تأکید بر این اصل که \”کودکان امانتداران فرهنگ و میراث این سرزمیناند\” نشاندهنده اهمیت نقش نسل جوان در حفظ هویت فرهنگی است.
از دید اقتصادی، گردشگری کودک میتواند نقش مهمی در رونق اقتصاد محلی و ایجاد اشتغال ایفا کند. به گفته زهرا نبیزاده، این حوزه پتانسیل ایجاد مشاغل جدید و توسعه زیرساختها را دارد.
بینش آموزشی نمایشگاه بر برتری تجربیات عملی نسبت به آموزشهای تئوری تأکید دارد. همانطور که سید حسین فاطمی اشاره کرده، \”آنچه کودک در محیط واقعی تجربه میکند، بسیار ماندگارتر از آموزشهای صرفاً تئوری است.\”
نقش مشارکت عمومی-خصوصی در توسعه گردشگری و تبدیل گردشگری به ابزار توسعه پایدار از دیگر بینشهای کلیدی این رویداد بوده است.
پیشبینی آینده بازار گردشگری جوانان
آینده بازار گردشگری جوانان بسیار امیدبخش به نظر میرسد. پیشبینی میشود این بازار تا سال ۲۰۳۰ شاهد رشد ۴۰ درصدی باشد. این رشد سریع نیازمند توسعه زیرساختهای تخصصی برای سفرهای آموزشی است.
ایجاد مشاغل جدید در حوزه راهنمای تورهای کودک یکی از فرصتهای شغلی پیشرو است. گسترش نمایشگاههای تخصصی گردشگری جوانان در سطح بینالمللی نیز دور از انتظار نیست. ادغام فناوریهای دیجیتال با تجربیات سفر واقعی تحولی است که میتواند تجربه سفر برای نسل جوان را متحول کند.
همانطور که در گزارش خبرگزاری مهر اشاره شده، این نمایشگاه میتواند نقطه شروعی برای توسعه پایدار گردشگری کودک در ایران باشد. سرمایهگذاری در این حوزه نه تنها سود اقتصادی دارد، بلکهcontributes به حفظ میراث فرهنگی و توسعه انسانی میکند.
اقدام عملی: چگونه در این بازار نوظهور مشارکت کنیم؟
برای مشارکت در این بازار نوظهور، راهکارهای عملی متعددی وجود دارد. شرکت در نمایشگاه گردشگری کودک و نوجوان ۷-۱۱ مهر ۱۴۰۴ فرصت مناسبی برای آشنایی با آخرین تحولات این صنعت است.
سرمایهگذاری در پروژههای گردشگری آموزشی میتواند بازدهی بلندمدت داشته باشد. توسعه بستههای سفر ویژه خانوادهها و مدارس نیاز بازار را پاسخ خواهد داد. همکاری با میز ملی گردشگری کودک و نوجوان میتواند زمینهساز مشارکت در پروژههای ملی باشد.
استفاده از ظرفیتهای دیجیتال برای بازاریابی در این حوزه نیز ضروری است. همانطور که در گزارش منبع اشاره شده، این نمایشگاه میتواند بستری برای ایجاد شبکهای از فعالان این صنعت باشد.
پتانسیل این بازار به حدی است که میتواند به موتور محرکه جدیدی برای صنعت گردشگری کشور تبدیل شود. با برنامهریزی صحیح و سرمایهگذاری هدفمند، میتوان از فرصتهای بینظیر این بازار نوظهور بهره برداری کرد.